Günümüz Türkiye’sindeki olaylara şahit olup “Öldük, bittik, mahvolduk, bu memleket battı, burada yaşanmaz” diyenlere “Moltke’nin Türkiye Hatıraları” isimli kitabını önerirdim. Bundan böyle “Başımıza Gelenler” i de -bir alternatif olarak- tavsiye edeceğim. Okusunlar ve Türkiye’nin nereden nereye geldiğini görsün, boşuna morallerini bozmasınlar diye. 93 harbinde Ruslar hücuma geçtiklerinde ordumuz o kadar hazırlıksız ve o kadar biçare durumda ki cephedeki Erkan-ı Harb Reisi yaşlı paşanın yatacak bir yatağı bile yok, gece çamurun içine taş seriyorlar başının altına da yastık yapsın diye bir odun parçası veriyorlar. Osmanlı’nın çöküş dönemine meraklı olanlar için güzel bir kaynak eser. Ben şu an yazmakta olduğum 3. romanıma hazırlık, dönemle ilgili bilgilenmek amacıyla okudum. Yazar Mehmed Arif Bey Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın günümüz tanımıyla özel kalem müdürü olarak çalışmış. Hatırlarında Osmanlı’nın doğuda Kars, Ardahan, Batum illerini kaybettiği ünlü 93 harbini anlatıyor. Kendisi bizatihi baştan sonra yaşamış-izlemiş ve başından geçenleri şahit olduğu olayları gayet samimi bir üslupla bize aktarmış. Yazarın iyi eğitimli ve yüce gönüllü biri olduğu muhakkak, elinden geldiği kadarıyla hamaset yapmamaya çalışmış, top güllelerinden ve kurşunlardan nasıl korkup yerlere yattığını –kendisiyle alay etme cesaretini göstererek- açık bir dille anlatmış. Mehmet Arif Bey hak ettiğinde düşmanı methetme dürüstlüğü de gösteriyor: “Elhasıl efendim, dünyada General Tergoukassof kadar tehlikeler içinde kalmış da askeri nizamını bozmayarak selametle yakayı kurtarmış bir kumandana nadiren rastlanır.” 

Başıbozuk asker denilen sınıfı duymuşsunuzdur. Belirli bir rütbe, sınıf, eğitim anlayışı olmadan ahaliye “savaşmak isteyenler gelsin” haberi salınarak çevreden toplanan disiplinsiz askerlerdir. Düşmandan elde edilecek ganimetin hayaliyle yaşar ve savaşırlar, bu arada ara sıra kendi köylülerini de soymaktan çekinmezler. Mehmet Arif Bey kitabın bir yerinde bir itirafta bulunuyor: “Bizim ahalimizi bizim askerimiz tahrip ediyor, düşman (Rus) askerinin tahribi ikinci derecede kalıyor.” Türkiye cumhuriyetini beğenmeyip Osmanlı’yı yere göğe koyamayanların bu kitabı mutlaka okuması gerekir. Belki zavallı Osmanlı’nın içler acısı halini görüp fikirlerini değiştirirler.