GLUCOSAMİNE İŞE YARIYOR MU?

 

Moda ve magazin sektörü, ismi eskiyen, yıllanmış sanatçıların yanında yeni yıldızlara, yeni isimlere ihtiyaç duyar. İlaç sektörü bu yönüyle magazin sektörüne benzer, eczaneye her yıl yeni yıldızlar sürme ihtiyacını hissederler. Başta vitamin ve antioksidanlar olmak üzere pek çok ürünü “Falanca maddeyi içeren ürünlerden yutanlar kanser olmayacak, falanca yiyecekten yiyenlerin prostatı büyümeyecek...” gibi sonu mutlu biten hikâyeler anlatarak bize sunarlar. Anlatılan bu masallara bazen biz doktorlar bile inanırız, sonra bir bakarız ki reçeteye yazdığımız ürünün hiçbir faydası yokmuş (hatta az da olsa zararı varmış.)

İlaç firmaları, her yıl Paris’te yapılan ve bir sonraki yılın modasını belirleyen büyük defileler gibi kendi aralarında toplantı yapıp hangi maddeyi meşhur edeceklerine dair karar verirler. PR şirketleri hemen çalışmaya başlar, basına x maddesi şuna iyi geliyor, buna iyi geliyor şeklinde haberler servis edilir. Farkındaysanız bulunan tüm bu “mucize” ürünlerin ortak bir özelliği var; hepsinin ana maddesi bir sebze veya meyvede bulunuyor. İlk bir kaç ay meyvedeki o faydalı maddenin tanıtımı yapılır sonradan esas amaç yavaş yavaş ortaya çıkar: “Efendim, bu madde aslında domateste de var ama yeterli değil en iyisi hapını alalım. Efendim, bu madde aslında kara üzümün kabuğunda da var ama yeterli değil eni iyisi hapını almak.”

Likopen işe yaramıyor

Tabii bu esnada kâr paylaşımı esnasında bazı kavgalar çıkıyor. Domatesten elde edilen Likopen maddesini biliyorsunuz. İlaç firmaları bu maddeyi kapsüllerin içine koyup tüm dünyada sattı. Derken Amerikalı domates üreticileri haklı olarak madem bu madde kansere iyi geliyor biz de domates satarken üzerine kanseri önler diye yazmak istiyoruz dediler. Öyle ya mademki ilaçların üzerine izin veriyorsunuz domatese de izin vermeniz gerekir. Netice de ABD Gıda ve İlaç dairesinin aklı başına geldi ve Likopen maddesi ile yapılan 145 çalışmayı gözden geçirerek “Hem likopen içeren ilaçlar hem de domatesin kendisinin kansere yakalanmayı önleyen hiçbir etkisi olmadığı şeklinde bir açıklama yapmak zorunda kaldılar.  

 

Diz ağrılarında Glucosamine condrotin işe yaramıyor

Glucosamine diz ve eklem ağrılarında, sırt ve bel ağrılarında, glokomda kullanılıyor. Buna rağmen bu rahatsızlıklara iyi geldiğini ispat eden herhangi bir çalışma yok. Glucosamine'in değişik preparatları var: Glucosamine sulfate, glucosamine hydrchloride ve N-acetyl-glucosamine. Bu ürünlerin birbirine herhangi bir üstünlüğü olduğu şimdiye kadar gösterilemedi. Bunlar içinde üzerinde en çok bilimsel araştırma yapılanı glucosamine sulfate. Glucosamine içeren hapların içinde bazı ilave destek ürünleri de bulunabiliyor ki bunların içinde en çok chondrotin sulfate dediğimiz köpek balığı kıkırdağı dediğimiz bir madde var. Glucosamine, eklem yüzeylerini kaplayan kıkırdağın tamirini sağlayan bir “aminoşeker”dir. Midye kabuğundan elde edilir. Teorik olarak kıkırdak oluşumunu artırdığı iddia edilmektedir. Chondrotin ise bir karbonhidrat molekülü olup kıkırdak harabiyetine neden olan enzimleri parçaladığı iddia edilmektedir. Bu madde de aslında sığır kıkırdağından elde edilir. Aslında her iki madde de az miktarda da olsa vücudun kendisi tarafından imal edilen maddelerdir.   

Başta diz eklemi olmak üzere eklemlerimizde ağrı ve enflamasyona yol açan osteoartrit hastalığı eklemin uzun süreli darbeler ve travmaya maruz kalarak zorlanması, aşınması ve eklem yüzeylerinin yırtılması sonucunda ortaya çıkıyor. Glucosamine chondrotinle ilgili çelişkili çalışma sonuçları var elimizde. Bazı çalışmalar eklem sertliği ve ağrıları azalttığını söylerken bazı çalışmalar hiçbir işe yaramadığını gösteriyor. Bu çalışmaları kıyasladığımızda etkisiz olduklarına dair yayınların daha ağırlıklı olduğu görülüyor. GAIT çalışmasında 1583 hastaya iki yıl süreyle glucosamine ve chondrotin veriliyor ve sonuçta görülüyor ki bu sürenin sonucunda diz ağrılarının azaltılması açısından plasebo verilenlerle arada herhangi bir fark yok. Araştırmacılar bu ilaçları alanların üç aylık bir deneme yapmalarını ve faydalanmamaları halinde tedaviye son vermelerini öneriyorlar. Bu ilaçlar diz filmleri normal çıkan hastalardaki diz ağrıların azaltıcı bir rolü olmadığı gibi sağlam insanların ilerde artrit gelişmesini önleyici bir rolleri de yoktur. 

Yan etkileri var mı?

Bu güne kadar yapılan çalışmalar glucosamine chondrotin preparatlarının önemli bir yan etkisi olmadığını gösterdi. En sık görülen yan etki gaz ve yumuşak dışkılama. Hayvan deneyleri glucosamine'in insülin direncini artırdığını gösteriyor bu nedenle bu ilacı uzun süreli kullananların şeker kontrolleri yaptırmaları, şeker hastalarının kullanırken dikkatli olmaları öneriliyor. Glucosamine kabuklu deniz hayvanlarının kabuğundan yapıldığı için deniz ürünlerine alerjisi olanların dikkatli olması gerekiyor. Chondrotin ise kan sulandırıcı bir etki yapabiliyor. Kan sulandırıcı ilaç alanların dikkatli olması öneriliyor.  

Sonuç olarak faydası kesin ispatlanmamış bir maddeyi ilaç olarak hastalara vermeyi şahsen doğru bulmuyorum bu yüzden hastalarıma glucosamin reçete etmiyorum. Elimde aleyhine yeteri kadar delil olmadığı için bir başka doktor tarafından yazılmışsa illa bırakmasını istemiyorum.