Uluslararası ilaç firmalarının halkı “şeker hastalığının zararları konusunda bilinçlendirme” kampanyalarının arkasında tahmin edeceğiniz gibi daha çok kişiye daha uzun süre şeker ilacı satma amacı var. Bu çerçevede doktorları da daha erken dönemde ve daha yüksek doz ilaç kullanmaları için teşvik ediyorlar. Başarılı olduklarına şahidim, bizim ülkede artık şekeri yüksek olanları bırakın limitte olanlara bile şeker ilacı veriliyor. Bazı doktorlar için hastanın kilo fazlası olması şeker ilacı almasın için yeterli!
    Bu hafta The Lancet  Diabetes & Endrocrinology dergisinde yayınlanan bir çalışma şeker ilaçlarının kan şekerini  düşürmekle birlikte kalp yetmezliği riskini artırdığını gösterdi (1). Benzer bir sonucu geçen yıl Michigan Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışmada da görmüştük (2). Özellikle 50 yaşın üzerindeki hastalar ilaçların kilo aldırma ve hipoglisemi gibi yan tesirlerine daha çok maruz kalıyorlar, 75 yaş üzerinde hastaların faydadan çok zarar görme riski artıyor.
Kan şeker seviyesinin ilaçlarla aşırı miktarda düşürülmesi kalp hastalığı riskini önemli ölçüde artırır.     
    Şeker ilacı (hap veya İnsülin iğnesi) kullananları kesinlikle hipoglisemiye (düşük şeker nöbeti) girmemeye dikkat etmeleri gerekir. Hipoglisemi dediğimiz durumda ilaçtan veya yemekten belirli bir süre sonra acıkma hissi ile birlikte hafif bir terleme, çarpıntı, titreme ve aşırı bir halsizlik, bazen fenalık hissi ortaya çıkar. Kan şekeri genellikle 70 altına düşer. Hastalar kendilerine gelmek için bir şeyler yemek zorunda kalırlar. Eğer siz de ilaç kullanırken bu tip nöbetler (seyrek de olsa) geçiriyorsanız doktorunuzu uyarın ve ilaç dozunuzun azaltılmasını sağlayın.
    Şeker ilaçlarının böbrek, göz gibi diğer organları koruyabildiği ancak kalp için iyi olmadığına dair bulgular aslında pek de yeni sayılmaz. Bundan on yıl önce, 1998-Lancet dergisinde yayınlanan 3867 vakalık bir çalışmada hastalar iki gruba ayrıldı. Bir gruba ilaç tedavisi verilirken diğer gruba sadece diyet önerildi ve şeker 270 üzerine çıkmadıkça ilaç verilmedi. Şekeri ilaçla düşürülen grupta böbrek, göz ve sinirlerin daha az hasar gördüğü anlaşıldı ama kalp üzerinde koruyucu bir etki saptanmadı.  
    2008 yılında NEJM dergisinde yayınlanan bir başka çalışmada 10251 hasta iki gruba ayrıldı. Bir grubun kan şekeri ilaçlarla 155-180 mg arasında tutulmaya çalışırken diğer grubun kan şekeri 125 mg altına düşürüldü. SONUÇ: Kan şekeri 125 altına düşürülen grupta kalp krizinden ölümler, şekeri yüksek olanlara göre çok daha fazla olduğu için çalışmaya erken sor verilmek zorunda kalındı.
    Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de şeker hastalarına ilk verilen ilaç genellikle metformin'dir (Glucophage, Gluformin, Glukofen vb.). Şeker'in yeterince düşmemesi halinde başka bir gruptan ikinci bir ilaç daha ilave edilir ancak elimizde bu kombinasyonların kalp için yararlı olup olmadığı ispat edilen uzun vadeli güvenilir çalışmalar maalesef yoktur.    
Bu bilgilerden yola çıkarak şeker hastaları için bazı önerilerde bulunmak istiyorum:
1-İnsülin iğnesi veya şeker ilacı kullanıyorsanız, tedavi sırasında şekerinizin düştüğünü hissediyorsanız doz ayarlaması için doktorunuzla görüşün. Açlık şekerinin ilaçla 90-125 mg arasında tutulmasının yararları konusunda fikir birliği yoktur.  Bu yüzden ilaç kullanıyorsanız açlık şekerinizin 110 mg/dl altına düşmesine izin vermeyin.  
2-Nasıl olsa şeker seviyem iyi gidiyor diyerek diyetinizi ihmal etmeyin. Şeker ilaçlarını size daha çok yemeniz, (veya ara sıra tatlı yemeniz) için vermiyoruz. Şeker ilaçları ile tüm yan tesirleri önleyebilseydik o zaman kimseye diyet yapmasını söylemez şeker ilaçlarını artırarak sorunu çözerdik.
3-Halk arasında üç aylık şeker ortalaması olarak bilinen HbA1C değerlerinizi ölçtürmeyi ihmal etmeyin. Kendi şekerinizi ilk önce kendiniz takip edin, sonra doktora danışın.
(1) Dr Jacob A Udell, MD, Matthew A Cavender, MD,Prof Deepak L Bhatt, MD. Glucose-lowering drugs or strategies and cardiovascular outcomes in patients with or at risk for type 2 diabetes: a meta-analysis of randomised controlled trials. The Lancet Diabetes & Endocrinology. Published Online: 16 March 2015
(2) Sandeep Vijan, Jeremy B. Sussman, John S. Yudkin, Rodney A. Hayward. Effect of Patients’ Risks and Preferences on Health Gains With Plasma Glucose Level Lowering in Type 2 Diabetes Mellitus. JAMA Internal Medicine, 2014; DOI: 10.1001/jamainternmed.2014.2894