“Her gün yürüyün, mümkünse haftada birkaç gün koşun” dediğim hastalarım “Doktor Bey, çok koşunca dizlerim bozulmaz mı?” diye soruyorlar. Anlıyorum ki diz eklemlerini, kullandıkça aşınan metalden yapılmış bir makine aksamı gibi görüyorlar. Hâlbuki eklemlerimiz de aynı kaslarımız gibi -amaçlarına aykırı kullanılmadıkları sürece- çalışmaktan olumsuz etkilenmez, aksine çalıştıkça daha güçlenirler.

            Her insanın hayatının bir döneminde dizinde ağrı olabilir. Birkaç gün dizinizin ağrıması önemli bir hastalık olduğunu göstermez. Bunu özellikle vurgulamak istiyorum çünkü “çömelince dizlerim ağrıyor, o halde dizimde bir sorun var” diyerek yürümekten kaçınan insanlar biliyorum. Zannediyorlar ki kullanmadıkça dizleri sağlıklı kalacak!

            Hem normal insanlar hem de lisanslı koşucular üzerinde yapılan pek çok çalışma egzersiz yapmanın diz eklemlerini bozmadığını aksine güçlendirdiğini göstermiştir. Framingham çalışmasına katılan 1279 kişiye dizlerinin ağrıyıp ağrımadığı, haftada kaç kez ve hangi sporları yaptıklarına dair detaylı formlar doldurtulmuş, hepsinin diz röntgenleri alınmış, on yıl sonra aynı sorgulamalar ve röntgen kontrolleri tekrar yapıldığında yoğun spor yapmanın dizi olumsuz etkilemediği görülmüştür. Dahası, kilolu olmak diz eklemi için bir risk faktörü olmasına rağmen yürüyüş yapmanın şişman insanlarda diz eklemini bozmadığı görülmüştür. Bu çalışmaya katılan kişilerin profesyonel sporcu olmadıklarını belirtmek lazım. Spor bağımlısı olup her gün bir saatin üzerinde koşmadan rahat etmeyen tanıdıklarım var. Bazıları da bütün bir hafta yatıp hafta sonu Belgrat ormanlarında iki saat koşu yapıyorlar. Bu tip aşırı yüklenmelerin diz eklemine zararlı olabilme -artrit yapabilme-ihtimali var. California Üniversitesinin bir çalışmasında her gün bir saatin üzerinde koşan kişilerde diz ekleminde kıkırdak hasarı % 93, düşük aktivitede spor yapanlarda ise % 63 oranında bulunmuştur. Yüzme ve bisiklete binmenin dize daha az yük bindirmesi açısından kıkırdak hasarını engellediği ileri sürülmüştür. Avustralya’da yapılan 297 kişilik çalışmada, yüksek kiloları kaldırarak ağırlık çalışması yapan kişilerde diz eklemlerindeki kıkırdakların daha kalın ve daha sağlıklı olduğu bulunmuştur. 2008 yılında açıklanan bir başka çalışmada, 21 süreyle takip edilen 284 koşucu, spor yapmayan 156 kişi ile karşılaştırılmış, koşanların kas iskelet sisteminin daha sıhhatli olduğu, genel ölüm oranının da  %39 düşük olduğu bulunmuştur.

            Spor dizler için yararlıdır derken dizlerin kızarıp şiştiği, istirahat de bile ağrı çektiğiniz akut dönemlerde kendinizi zorlayarak koşun demiyorum ama şunu da unutmayın ki yürümek dizleri bozmaz. Dizlerinde artrit olan kişilerin acele etmeden ve birden yüklenmeden kısa mesafelerle yürüyüşe başlamaları, süreyi ve mesafeyi zaman içinde gittikçe artırmaları iyi olur. İngiliz doktorlar 2005 yılında yaptıkları bir çalışmada dizinde artirit olan hastaların yürüme ve kas güçlendirici hareketler yapmasının şikâyetlerin azalmasına neden olduğunu bulmuşlardır. Tabii ki diz veya bacak eklemlerinde anatomik bir bozukluk olanları, menüsküs, iç bağ yırtığı gibi ciddi sorunları olanları bu söylediklerimin dışında tutmak gerekir. Onların yürüyüşleri mutlaka doktorlarının kendilerine önerdiği programa uyarak yapmaları gerekir.  
Sonuç olarak koşunun da diğer pek çok spor dalı gibi mâkul ölçüde yapılması halinde çok yararlı, aşırı (Her gün bir saatin üzerinde koşu) yapılması halinde ise diz eklemleri için zararlı olabileceğini söyleyebiliriz.