Sağlıklı bir insan kalbini hissetmez. Kalbinin çalışmasını hisseden kişiler çarpıntıları olduğunu söylerler. Kalbin normalde olduğundan farklı bir şekilde,hızlı, yavaş, kuvvetli veya düzensiz atmasına çarpıntı diyoruz. Kalbimizin hızlı veya kuvvetli atışını izah edecek bir neden bulduğumuzda çarpıntıyı önemsemeyiz. Örneğin hepimiz koşunca çarpıntımız olduğunu biliriz ve telaşlanmayız. Kalbimizin oturduğumuz yerde koşar gibi atması ise bizi huzursuz eder, kendimizi motoru tekleyen bir uçağın pilotu gibi hisseder, ister istemez “ya motor durursa” diye endişe ederiz.  
Çarpıntısı olan kişilerin önce çarpıntı derken neyi kastettiklerini ayırmaları gerekir:     

      1-Bazı insanlar çarpıntım var derken kalplerinin hızlı atmasını kastederler.Taşikardi dediğimiz bu tür çarpıntılarda kalp dakikada 90-100ün üzerinde atar. Buna karşılık kalbi ortalama olarak 60 civarında atan bir kişi, kalbinin durduk yere 80 atması halinde (tıbbi olarak anormal hızlı olmasa da) çarpıntı hissedebilir.

      2-Kalbin her zamankinden yavaş atması da hastalar tarafından çarpıntı olarak algılanabilir. Bradikardi dediğimiz bu durumda kalbin dakikadaki atım sayısı 60ın altındadır.  

      3-Bazı insanlar kalplerinin sayıca hızlı atmasını değil de "kuvvetli vurmasını" çarpıntı olarak hissederler. Örneğin yüksek tansiyonlu hastalarda damar içindeki artmış basınca karşı çalışan kalp herzamankinden daha kuvvetli kasılır ve bu hastalar kalp atım sayılarının artmamasına rağmen çarpıntı hissederler. Bu kuvvetli vuruyu hastanın boyun damarlarından ya da göğsünün üzerinden gözle görebiliriz.

      4-Kalbin düzensiz çalışması da çarpıntı şeklinde algılanır. Aritmi adını verdiğimiz bu durumun pek çok şekli olabilir.

      Sizde yukarıdaki çarpıntı şekillerinden hangisinin olduğunu anlamak için nabzınıza bakmayı ve nabız saymayı öğrenmenizde büyük fayda var. (Bakınız:nabız sayımı) Resimde görüldüğü gibi sağ elinizin işaret parmağı ile orta parmağını birbirine bitişik şekilde sol bileğinizin iç yüzüne, başparmak hizasına yerleştirdiğinizde atar damarınızı kolaylıkla hissedersiniz. Bir yandan da saniyeli bir saate bakarsanız kalbinizin bir dakikada kaç attığını sayabilirsiniz.

Çarpıntınızın sebebi nedir? Birinci adımda çarpıntının hangi tür olduğunu (hızlı, yavaş, kuvvetli, düzensiz) belirlediniz. Sıra geldi çarpıntının nedenini bulmaya. İyi bir doktor hastasıyla yaptığı kısa bir konuşma ve muayeneden sonra çarpıntının nedenini ve aşağıdaki gruplardan hangisine ait olduğunu kabaca da olsa ayırır. Bazen de hastaya “holter” adını verdiğimiz bir alet takmak zorunda kalırız. Holter aleti 24 saat hastanın üzerinde kalır ve bu süre boyunca hastanın elektrosunu alır. Hastaya çarpıntı şikâyetlerinde cihazın düğmesine basmasını söyler, o dakikaları özellikle inceleriz. Böylece kalpte kaç kez çarpıntı olduğunu, kalbin ne zaman hızlanıp ne zaman yavaşladığını, varsa teklemenin ne zaman olduğunu tam olarak yakalarız. Böylece hem çarpıntının sinirsel olup olmadığını hem de kalbe aitse kalbin neresinden kaynaklandığını tam olarak buluruz. 

Çarpıntı nedenlerini dört ana gruba ayırabiliriz.

1-Sinirsel çarpıntılar.

2-Başka bir hastalığa bağlı çarpıntılar.

3-İçeceklere veya yutulan ilaçlara bağlı çarpıntılar.

4-Gerçekten kalp hastalığına bağlı çarpıntılar.

1-Sinirsel çarpıntılar: Hepimiz hayatımızda bir kez dahi olsa sinirsel çarpıntı geçirmişizdir. İlkokulda tahtaya kalktığınızda kalbinizin nasıl çarptığını hatırlayın. Sevgilinizle ilk bakışmanızda, patronunuzla yaptığınız ilk tartışmada da az çok çarpıntı hissetmişsinizdir. Kalp yerinden çıkacakmış gibi atmaya başlar, birlikte ağız kuruluğu ve fenalık hissi olabilir. Bazı hastalar bayılacakmış gibi olur. Çarpıntı şikâyeti duygusal insanlarda, devamlı stres altında yaşayan kişilerde daha çok görülür. Bir ev kadını düşünün, başında üç dört çocuk, bir yandan alışveriş yapılacak, bir yandan akşama yemek yetiştirilecek buna bir de ekonomik sıkıntıyı ekleyin, çarpıntısı olmazsa şaşarım. Anksiyete veya gerginlik dediğimiz durumu yaşayan insanlar "sanki kötü bir şey olacak-başlarına kötü bir şey gelecekmiş" gibi bir duygu ile birlikte çarpıntı da hissederler. Uykularının iyi olmadığını veya sabah çok yorgun kalktıklarını söylerler. İçlerinde sıkıntı vardır ve kolay öfkelenirler. Panik atak hastalığında da çarpıntı ön plandadır. Panik atak hastaları, her şey çok iyi iken, örneğin bir arkadaşları ile sohbet ederken birden boğulm ve ölüm korkusu ile doktora koşmak isterler. Bu sırada kalbin çok hızlı ve kuvvetli atması tipiktir.

2-Başka bir hastalığa bağlı çarpıntılar: Vücudu etkileyen hastalıkların hepsi çarpıntıya neden olur. Kalbimiz tüm kaslarımızı ve tüm organlarımıza kan gönderen bir pompadır. Dolayısı ile herhangi bir yerde sorun olması halinde oraya daha fazla kan göndermek için hem daha çok çalışır hem de her seferinde daha kuvvetli basar. Bu da neticede çarpıntıya neden olur. Özellikle çarpıntı ile kendini gösteren birkaç hastalığı hatırlayalım.

            1-Anemi (kansızlık) sık görülen çarpıntı nedenlerinden biridir. Hastalar soluk benizlidirler. Avuç içleri beyazlaşmıştır. Göz içlerine baktığınızda solgun olduğunu görürsünüz. 

            2-Guatr (toksik guart veya zehirli guatr) hastalığında aşırı salgılanan tiroid hormonu çarpıntıya neden olur. Bu hastalarda çarpıntı ile birlikte terleme, zayıflama, aşırı sinirlilik, bazen de gözlerde büyüme görülür.

            3-Hipoglisemi dediğimiz şeker düşmesi ataklarında kısa süreli çarpıntı atakları görülür.  
3-İçeceklere bağlı çarpıntılar en sık olarak çay ve kahve içenlerde görülür. Ayrıca alkol alanlarda veya son yıllarda moda olan enerji içeceklerinden içenlerde de çarpıntı görülebilir.

İlaçlardan allerji ilaçları, antihistaminikler, öksürük kesici ilaçlar, grip ilaçları, bazı tansiyon ilaçları çarpıntıya neden olabilir.

4-Kalp hastalığına bağlı çarpıntılar

           

Kalp çarpıntısı olanlar nelere dikkat etmelidir?

1-Çarpıntısı olan kişilerin sigarayı bırakması gerekir. Bazı kişilerde tek bir sigara içmek bile çarpıntıya neden olabilir.

2-Alkol de aynı şekilde çarpıntı nedenidir. Çarpıntı alkol aldıktan sonra veya ertesi gün sabah oluyorsa alkole bağlı olabilir, alkolü azaltıp çarpıntınızın geçip geçmediğini deneyin.

3-Çay, kahve gibi kafein içeren ürünler, son yıllarda moda olan enerji verici içecekler çarpıntı yapabilir. Alışık olmayan birine dört bardak neskafe içirirseniz çarpıntı yapar. Bu yüzden çay ve kahve tüketiminize dikkat edin. 

4-Çarpıntısı olan kişilerin az tuzlu yemesi ve tansiyonlarına dikkat etmesinde fayda vardır. Tansiyon yükselince çarpıntı şikâyeti artabilir.

5-Çarpıntısı olan kişilerin kilolarına dikkat etmesinde fayda var. Şişman kişiler daha çok çarpıntıdan şikâyet ederler.

6-Çarpıntısı olan kişilerin duygusal yüklenmelerden, tartışmalardan, sinir bozucu ortamlardan uzak durması gerekir.

7-Çarpıntısı olan kişilerin yağlı yiyeceklerden uzak durması, yağ tüketimlerini azaltması ve yemek yerken bir seferinde aşırı yememeye dikkat etmesinde fayda vardır. 

 

Çarpıntı esnasında ne yapayım?

            1-Çarpıntınız olduğunda sakın paniklemeyin. Paniklemek çarpıntıyı artırmaktan başka bir işe yaramaz.

            2-Birlikte bayılma veya göğüs ağrısı yoksa tansiyonunuz ölçün. Eğer tansiyon yüksekse çarpıntınızın nedeni tansiyon olabilir, o takdirde doktorunuzla görüşün ve tansiyonu düşürmeye çalışın.

            3-Çarpıntı ile birlikte göğsünüzde baskı hissi varsa ve daha önce kalp damar hastalığı teşhisi aldıysanız asprin veya dilaltı ilacınızı alabilirsiniz.

            4-Çarpıntısı olan bir kişini sakin bir şekilde bir yatağa uzanmasında fayda vardır. Eğer hastanın bir üzüntüsü veya sıkıntısı varsa anlaşıylı bir şekilde yaklaşmak, derdini paylaşmaya çalışmak ve teskin etmek önemlidir.

            5-Çarpıntınızın sinirsel olmadığından eminseniz ve on dakikalık beklemeye rağmen geçmedi ise o zaman bir doktora görünmenizi tavsiye ederim. Doktorunuz sizinle konuştuktan sonra muayenenizi yapacak ve çarpıntının nedenini bulmaya çalışacaktır.

 

Kalp çarpıntısı hangi durumlarda sorun olarak kabul edilmeli?

            Bazı çarpıntıların insan hayatını tehdit eden sonuçları olabilir. Aşağıdaki durumlardan bir veya birkaçını hissediyorsanız çarpıntınızı ihmal etmeyin ve hemen bir doktora görünün. 

Bir: Çarpıntı ile birlikte göğsünüzde bir baskı hissi, bir fil göğsünüze basıyormuş gibi bir ağrı hissederseniz kalp damarınızda bir sorun var anlamına gelebilir ve önemlidir.

İki: Durduk yere gelen bir çarpıntı ile birlikte daha önce hiç olmadığı kadar terlediyseniz gene damar sorununa ve tansiyonunuzun düştüğüne işaret eder, önemlidir.

Üç: Çarpıntı ile birlikte bayılır gibi olmanız kalbinizin duraksadığı anlamına gelebilir, önemlidir.

Dört: Çarpıntı sırasında bayılırsanız çok çok önemlidir. O takdirde ayıldığınızda kendinizi iyi hissetmenize aldanmayın hemen bir doktora gidin.