Bu yazıyı kullandığınız antidepresan ilacın etki mekanizması hakkında kaba da olsa bir fikir edinmeniz için yazdım. Öncelikle şunu söyleyeyim bu ilaçların etki mekanizmasını (nasıl etki yaptığını) ilacı bulanlar, hatta ilaç firmaları bile tam olarak bilmiyorlar. Belki de bu yüzden ilaçlar bazı hastalarda çok olumlu etki yaparken bazılarında hiçbir etkisi olmuyor, hatta bazıları hastayı daha da kötü yapıyor. Gene de şunu söylemek zorundayız. "Antidepresan ilaçlar (az sayıda da olsa) bazı hastalarda mucize denilebilecek ölçüde olumlu etkide bulunur, hastayı içine düştüğü depresyondan çıkarırlar." Bu yüzden bu grup ilaçların külliyen yok kabul edilmesini, tamamen reddedilmesini doğru bulmuyorum.

      Antidepresan ilaçlar, kabaca, beyindeki sinir hücrelerinin arasındaki iletişimi sağlayan, elektrik sinyalini bir hücreden öbürüne geçiren nörotransmitter adını veridiğimiz kimyasal maddelerin (serotonin, dopamin ve norepinefrin) miktarını etkileyerek iş görürler. Başlıca üç ana gruba ayrılırlar.  

REUPTAKE İNHİBİTÖRLERİ:

      Kullandığınız ilacın kutusuna ya da prospektüsüne bakarak hangi gruptan olduğunu anlayabilirsiniz. Antidepresanların çoğu bu gruptadır. Reuptake geri emilim anlamına gelir. Reuptake inhibitörü demek; yukarıda saydığım nörotransmitterlerin sinir hücreleri tarafından geri emilimini engelleyen ilaç demektir. Geri emilemeyen aktif maddelerin sinir hücreleri arasındaki boşluklarda kalarak etkisini artırdığı ve hastaya daha iyi bir ruh hali verdiği düşünülmektedir. Reuptake inhibitörleri de kendi aralarında gruplara ayrılır:

1- Selektif serotonin reuptake inhibitörleri (SSRI) 

Prozac, Cipram, Lustral başta olmak üzere çoğu antidepresan ilaç bu gruptadır.

Symbyax adı verilen ilaç Prozac ve Zyprexa ilaçlarının kombine halidir ve dirençli depresyonlarda kullanılır.

2- Serotonin ve norepinefrin ruaptake inhibitörleri (SNRI)

Adından anlaşıldığı gibi hem serotoninin hem de norepinefrinin geri emilimini bloke ederler. Bu grupta Effexor ve Cymbalta adı verilen ilaçlar vardır.

3-Norepinefrin ve dopamine reuptake inhibitörleri (NDRI)

Bu grupta Wellbutrin adlı ilaç vardır.

4-Tetrasiklik antidepresanlar

Remeron adını verdiğimiz ilaç bu gruptadır. Nörotranmitterlerin sinir hücrelerindeki spesifik reseptörlere bağlanmasını engelleyerek iş yaptığı düşünülmektedir.

5-Seratonin antagonisti ve reuptake inhibitörleri.

Trazodone ve nefazodone ilaçları bu gruptadır. Bu ilaçlar hem serotonin reuptakeinin önler hem de seretoninin hücre reseptörlerine bağlanmasını engellerler. 

TRİSİKLİK ANTİDEPRESANLAR:

      Yukarıdaki ilaçlar piyasaya çıkmadan önce depresyon tedavisinde bu ilaçlar kullanılırdı. Tedavide etkili olmalarına rağmen yan etkileri oldukça fazla olduğu için günümüzde kullanımları azalmıştır. Artık depresyon tedavisinde ilk ilaç olarak tercih edilmiyorlar ancak tedaviye dirençli depresyonlarda hala kullanılabiliyorlar.

      Laroxyl, Tofranil, amytriptiline, Norpramin, Pamelor gibi ilaçlar bu gruptadır. Kalp sorunu olan hastaların bu ilaçları kullanırken dikkatli olması gerekir.  

MONOAMİN OXİDASE İNHİBİTÖRLERİ (MAOI):

      Bu grup ilaçlar seretonin, epinefrin ve dopamin gibi nörotransmitterleri parçalarlar. Bu arada başka önemli enzimleri de parçalarlar. MAOI inhibitörleri pek çok ilaç grubu ile etkileşime girer bu nedenle bu gruptan ilaç kullanlanların başka ilaçları kullanırken çok dikkatli olması gerekir.Nandil, Parnate ve Marplan gibi ilaçlar bu gruptadır.  

TAVSİYELER:

      Hangi grup antidepresan alıyorsanız alın aşağıdaki hususları unutmayın:

1.      Antidepresan ilaçlar boğaz pastilleri gibi bir günde olumlu etkisini göstermez. İyi olmak için iki üç hafta kadar sabretmeniz gerekir.

2.      İlk haftalarda bazı yan tesirler görmeniz normaldir. İlk gün çarpıntı, endişe hissi, yüzde kızarma, fenalık hissedebilirsiniz. Bu etkiler hastaların çoğunda gittikçe azalarak iki üç haftada kaybolur. İlacı bırakmak yerine bu bulguları doktorunuzla paylaşmanız daha doğru olur.