Tükürük salgısındaki azalmaya bağlı olarak ağzın kurumasına tıp dilinde "xerostomia" adını veriyoruz. Başına gelenler bilir, oldukça tatsız bir rahatsızlıktır, tükürük koyu ve yapışkan bir hale gelir, dilinizde yanma olur, görüntüsü ve kıvamı değişir, yediğinizin tadını anlamazsınız, bazen yutkunmayı bile zorlaştırabilir. 

 

Ağız kuruluğundan bahsetmeden önce tükürüğün yapısını bilmemiz iyi olur. Tükürüğün % 98i sudur. Geri kalan % 2lik kısmında elektrolitler, mucus, ağzımızın içini temizleyen doğal mikrop öldürücüler ve yiyecekleri parçalamamıza yarayan çok sayıda enzim ve ağrı gidericiler vardır. İnsanlar günde 750 cc ile 1.5 litre arasında tükürük salgılarlar. Tükürüğün en önemli görevlerinden birisi de ağız içini yıkamak, diğeri dişlerin çürümesini önlemektir. Gece uyurken tükürük salgısı azalır, bazen tamamen durur. Buna bir de gece uyurken ağzımızı açık yattığımızı da eklerseniz sabah uyandığımızda çoğumuzun ağzının neden koktuğunu anlarsınız. 

Tükürük ağzımıza kanallarla açılan tükürük bezleri tarafından salgılanır. Tükürüğün %75i çene altı bez tarafından salgılanır (sumbandibular), %20si parotid bez, geri kalan az miktarda diğer minik tükürük bezleri tarafından salgılanır.  

Ağız kuruluğunun nedenleri:

1-Tükürük bezinin sinirlerinin baş veya boyundaki bir sorun nedeniyle çalışmaması

2-Sjögren Sendromu. Bu rahatsızlıkta ağız kuruluğu ile birlikte gözde kuruma vardır

3-Endokrin sistemin hastalıkları

4-Alzheimer Hastalığında ağız kuruluğu görülür

5-Felç geçirenlerde tükürük bezi sinirlerinin çalışmamasına bağlı olarak ağız kuruluğu ortaya çıkar.

6-Anksiyete ve depresyon durumunda ağız kuruluğu sık görülür.  

7-Burnu tıkalı olan ve devamlı horlayanlarda ağız kuruluğu vardır.

8-Baş ve boyun bölgesine radyasyon tedavisi uygulanan kanser hastalarında

9-AIDS hastalığında tükürük bezinin tutulmasına bağlı olarak

10-Ağız kuruluğunun en sık görülen nedenlerinden birisi de yaşlanmadır. 65 yaşın üzerindeki her üç kişiden birisi ağız kuruluğundan şikâyet eder.

Sempatik sistemin uyarılması (korku heyecan gibi durumlar) tükürük salgısının azalmasına yol açar. Kendi hastalarımdan da gördüğüm kadarıyla depresyona girmiş, gergin ve endişeli hastaların bazılarında tükürük salgılanmasının azalmasına bağlı olarak ağızda acılık ve kurulukla birlikte hafif bir ağız kokusu ortaya çıkabiliyor. Bunun dışında ağız kuruluğunun en önemli nedeni ilaçlardır.

Ağız kuruluğuna bağlı olarak ağız kokusu yapabilecek ilaçlar:

İdrar kaçırmayı engellemek için kullanılan ilaçlar,

Allerji ilaçları,

Bazı tansiyon ilaçları (Kullandığınız tansiyon ilacının prospektüsünü dikkatlice okuyun),

Depresyon ilaçları,

İshal kesmek için verilen ilaçlar,

Parkinson tedavisinde kullanılan ilaçlar,

Ağrı gidericiler,

Uyku ilaçları ve yatıştırıcılar,

İdrar söktürücüler,

Antihistaminik grubu ilaçlar,

Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar

Dikkat ağız kuruluğu yapar!

Sigara

Alkol kullanımı

Çok fazla kahve içmek

Ağız kuruluğunun yol açtığı sağlık sorunları:

1-Ağız kokusu yapar

2-Dişlerin kolay çürümesine neden olur, çabuk çürüyen dişler ve diş eti hastalıkları kalp hastalığı için risk faktörüdür. 

Tedavi:

1-Ağız kokusunda tedavinin ilk adımı sigarayı bırakmaktır. Hem sigara içip hem de ağız kokusundan şikâyet edenlerden sigarayı bıraktıktan sonra gelmelerini rica ediyorum.  

2-Su içiminizi artırın-günde iki litreye çıkarın.

3-Ağız kokusunun ağız kuruluğundan ileri geldiğini düşünüyorsanız yurt dışında marketlerde satılan tükürük artırıcıları kullanabilirsiniz. (saliva substitues- su ve gliserin içirenleri tercih edin)

4-Yatak odanızın havasının yeteri kadar nemli olmasına dikkat edin, kaloriferli evlerde peteğin üzerine su dolu kaplar koymak çözüm olabilir.

5-Her yemekten sonra ve birde yatarken olmak üzere günde dört kez dişlerinizi fırçalayın

6-Bir çaybardağı suyun içine yarım tatlı kaşığı tuz, yarım tatlı kaşığı karbonat koyun günde üç kez ağzınızı çalkalayın ve gargara yapın. 

7-Tükürük salgısını artırmak için kullandığımız bir de ilaç vardır. Doktorunuz gerektiğinde size yazacaktır.