By-pass operasyonu, daralmış veya tıkalı kalp damarına kan akımını sağlamak için aorta dediğimiz ana kan damarından, tıkanıklığın arkasına köprü damar (by pass graft) eklenmesidir. Amerikada en çok uygulanan operasyonlardan birisi olup yılda yaklaşık 500 bin kişi by-pass olmaktadır. By-pass operasyonları, beceri, tecrübe, yüksek teknoloji gerektiren komplike ameliyatlardır. Hastane ve operatörlerin başarı oranları büyük farklılıklar gösterir. Masada kalma oranı % 0.2-5 arasında değişir. Bu demektir ki sıradan bir hastanede ameliyata giren her 20 hastadan biri, iyi bir merkezde ise her beş yüz hastadan biri ameliyatta kaybedilir. Operasyon sonrasında felç, kısmi felç gibi ciddi nörolojik komplikasyonlar az olmayan bir oranda görülür. (Bu oran Amerikadaki iyi merkezlerde %3 civarındadır.) By-pass operasyonu sonrasında daha sık görülen bir komplikasyon zihin yeteneklerinde gerilemedir. Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi doktorlarından Harlan Krumholz by-pass operasyonundan sonra “öğrenme, hatırlama, dikkat toplama, konsantrasyon, ve çabuk karar verme” gibi yeteneklerde azalma sorunu görülebileceğini, bazı hastalarda bu yeteneklerin tekrar eski haline dönmesinin bir buçuk ayı aştığını söylemektedir. (Hastaların çoğu uzun vadede eski hallerine dönmektedir.) By-pass operasyonları sonrasında görülen zihinsel yeteneklerdeki gerilemenin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Operasyon sırasında kalbi devre dışı bırakmak için kullanılan pompa uygulamasının bir neden olabileceği düşünülüyor. Kanın doğal akışının bozulması ve türbülansların yaptığı minik embolilerin (pıhtı atması) zaten sorunlu olan kılcal beyin damarlarını tıkadığı düşünülüyor. Buna karşılık pompa kullanılmadan yapılan ameliyatlarda da aynı sorunun görülmesi nedenin başka bir faktör olabileceğini düşündürüyor. Emboliler en çok aorta dediğimiz ana kan damarının tekrar açılması (kıskacın kaldırılması) sonrasında görülüyor. Bir diğer emboli yapıcı neden de by-pass operasyonundan sonra ortaya çıkan aritmilerdir (kalbin düzensiz atışı). Anestezinin ve operasyon sırasında beynin yeteri kadar kanlanmamasının da zihinsel yeteneklerde azalmaya neden olabileceği düşünülüyor.   By-pass operasyonu geçiren kişi ne kadar yaşlı ise operasyon sonrası zihinsel sorunların görülme ihtimali de o kadar yüksek oluyor. Yaşlılarda yalnız nörolojik komplikasyonlar değil tüm komplikasyonlar daha sık görülüyor. Bu nedenle 70 yaşının üzerindeki hastaların by-pass teklifine evet demeden önce iki kez düşünmeleri gerekir.