Bir önceki makalemde meme kanseri ve yumurtalık kanserinde genetik geçişin önemli olduğundan bahsetmiştim. Geçen hafta genç sayılabilecek yaşta bir hastam karnının alt bölgesinde aniden ortaya çıkan bir ağrıdan şikâyetçi oldu. Muayenesinde elime ağrılı bir şişlik geldi. Ultrasonografide, ağrının sebebinin yumurtalık (over) üzerinde gelişen kistik bir kitle olduğunu gördük. Hastanın teyzesinde yumurtalık kanseri olması endişelerimizi artırdı. Hastam ameliyat oldu ve tümör yerinden çıkarıldı. Şimdi patoloji sonucunu bekliyoruz. 

RESİM: Yumurtalıklar (Ovary), karın boşluğunun alt kısmında, adı üstünde kadınlar için yumurta, aynı zamanda östrojen ve progesteron adını verdiğimiz kadınlık hormonlarını üreten bir organdır.

            Yumurtalık kanseri, erken teşhis edildiğinde tedavisi yüz güldürücü olan bir rahatsızlıktır ancak vakaların çoğunda tanı geç konur. Bunun sebeplerinden birisi yumurtalık kanserinin ilk dönemlerde kendine has bir şikâyete neden olmamasıdır. Kimseden şişlik, hazımsızlık, gaz, ağrı sık görülen şikâyetlerde hemen doktora koşturmasını bekleyemeyiz. Gene de hastamda olduğu gibi yakın akrabalarında yumurtalık kanseri olanların bu konuda daha dikkatli olması, şikâyetlerin bir hafta on günü geçmesi halinde doktora görünmeleri iyi olur.

            Kimlerin riski daha yüksek?

1-Birinci derece yakın akrabalarında yumurtalık, meme ve kalın barsak kanseri olanlarda yumurtalık kanseri riski yüksektir. Eğer bu kanserlerden biri iki akrabada varsa risk daha yüksektir. Bu kişilerin genetik test (BRCA 1 ve BRCA2) yaptırmaları iyi olur.

2- 30 lu yaşlarda yumurtalık kanseri olanlar varsa da yaş ilerledikçe, özellikle menapozdan sonra kanser riski artar.

3-Menapozdan sonra hormon tedavisi alanlarda yumurtalık kanseri riski artar.

4-Şişman kadınlarda yumurtalık kanseri daha çok görülür. Kilo arttıkça risk artar.

5-Hiç doğurmayan ve meme emzirmeyen kadınlarda risk daha yüksektir.

            Erken teşhis için ne yapalım?

1-Kanda yapılan Ca-125 tetikiki erken teşhis sağlayabilir. Ailesinde yumurtalık, meme, barsak kanseri olan bayanların yılda veya altı ayda bir Ca-125 değerlerine baktırmaları yararlı olabilir. Ailesel riski olmayanların bu tetkiki düzenli aralıklarla yaptırmasının bir faydası olmadığı gösterilmiştir.

2-Yıllık jinekolojik kontroller sırasında yapılan ultrasonografi tetkiki ile erken tanı konabilir.

               Teşhis nasıl konur?

Yukarda bahsettiğim hastada olduğu gibi ultrasonografi veya tomografide yumurtalıktaki kite kolayca görünür. (Yumurtalıktaki her kitle mutlaka kanser olduğu anlamına gelmez. Bazen yumurtalığın           basit kistleri büyüyüp rahatsızlık verdikten sonra kendiliğinden küçülürler.) Görüntüleme kanser şüphesi uyandırıyorsa hasta operasyonla açılır ve şüpheli kitlenin tamamı  mümkün olduğu kadar geniş bir şekilde çıkarılarak patolojik incelemeye gönderilir.

            Kanserin yakalandığı anda hangi safhada olduğunun anlaşılması önemlidir. Bunun için kullandığımız bir sınıflandırma sistemi vardır.

1.      derece (stage I): Kanser sadece yumurtalıktadır ( birinde veya ikisinde birden.)

2.      derece (stage II): Kanser rahme veya komşu organlara yayılmıştır.

3.      derece (stage III): Kanser karın içi lenf düğümlerine ve karnın iç tabakasına yayılmıştır.

4.      derece (stage IV): Kanser karaciğer veya akciğer gibi uzak organlara yayılmıştır. Yumurtalık kanserinin tipi (hücrenin cinsi) yaşam süresinde önemlidir. En sık görülen yumurtalık kanserleri, yumurtalığın yüzeyindeki epitel  hücrelerinden kaynaklanan epitelial kanserlerdir. Bu hastalara tümörün çıkarılmasından sonra kemoterapi dediğimiz kanser hücrelerini öldürmeye yönelik ilaç tedavisi yapılır. Bazı tümörler ise karakter olarak yavaş büyür ve hastanın yaşamı için tehlike oluşturmazlar bu hastalara kemoterapi uygulanmaz.

Yumurtalık kanseri riskini azaltmak için ne yapalım?

1-Ailede meme, yumurtalık, kolon kanseri varsa düzenli kontrolleriniz ihmal etmeyin.

2-Menapoz için hormon tedavisi kullanmayın.

3-Şişmansanız normal kilonuza inin.

4-Her türlü yağdan uzak durun. Yağsız diyetin yumurtalık kanseri oranlarını azalttığı/geciktirdiği gösterilmiştir.

5-Doğum yapın. Doğum sayısı ve meme emzirilen çocuk sayısı/süresi arttıkça yumurtalık kanseri riski azalır.

6-Doğum kontrol hapı kullanan bayanlarda yumurtalık kanseri riskinin azaldığı görülmüştür. (Bu etki, hapların yumurtlamayı önleyici rolleri olmasına bağlanıyor.) Doğum kontrol haplarının başka yan tesirleri olduğu için sırf bu amaçla kullanılmaları doğru olmaz ancak yakın akrabalarında kanser olanlarda düşünülebilir. 6-Ailesinde yumurtalık kanseri olanlarda tüplerin erken bağlanmasının veya rahmin alınmasının riski azalttığı gösterilmiştir.

TÜPLERİN BAĞLANMASI İŞLEMİ

7-Ailede iki kişiden fazla yumurtalık kanseri varsa, genetik test pozitif çıktıysa, hasta 40 yaşın üzerindeyse yumurtalıkların alınması düşünülebilir.