Meme kanseri riskinizi azaltmak elinizde

Dediklerimi yaparsanız meme kanseri riskinizi sıfırlarsınız demiyorum, “dediklerimi yaparsanız meme kanseri riskinizi büyük ölçüde azaltırsınız” diyorum. Boynunuzu büküp, “Piyango ne zaman bana vuracak?” diye beklemeyi bırakın, yarından tezi yok aşağıdaki önerilerim doğrultusunda beslenmenizi ve yaşam tarzınızı değiştirin.

1.      BESLENMENİZİ DEĞİŞTİRİN “Yağ”ın meme kanserini (ve tüm kanserleri) artırdığı gösterilmiştir. (1,2,5) Yemeklerinizdeki hayvansal gıdaları, et ve yağ oranını mümkün olduğu kadar azaltın. Becerebiliyorsanız yemeklerinizi bir tatlı kaşığı kadar az zeytinyağı veya tereyağı ile pişirin, salatanıza yağ koymayın, ekmeğinize yağ sürmeyin, zeytinyağına banmayın, mısır özü ve ayçiçeği yağını asla kullanmayın. Fazla miktarda lifli beslenmenin meme kanserini azalttığı gösterilmiştir, bu yüzden sebze meyve tüketiminizi artırın (3,4). Bitkisel esaslı beslenme birkaç mekanizma ile meme kanseri riskinizi azaltır, en önemlisi kandaki östrojen miktarını düşürmeleridir. Et ve yağ, daha doğrusu hayvansal gıdalar, hem ilk adet görme yaşını erkene çekerler hem de kandaki östrojen miktarını artırır. Östrojene uzun ve yüksek dozda maruz kalmaksa meme kanseri riskini artırır. Şeker, tatlı ve beyaz undan mümkün olduğu kadar uzak durun. Kola, Ice Tea gibi şeker veya tatlandırıcı ihtiva eden içecekleri içmeyin. Bu yiyecek grubunu fazla tüketmek kandaki insülin seviyesinin artmasına ve insülin direncine neden olur. Şeker hastalarında meme kanseri riski % 20 daha fazladır (17).

2.      ZAYIFLAYIN. Şişman kadınlarda meme kanseri riski % 30 kadar artmaktadır(6). Bu artış yağ dokusundaki hormonların östrojen hormonunu artırmasına bağlanmaktadır. Menopoza giren şişman bayanların meme kanseri riski daha da yüksektir (7,8).

3.      SPOR YAPIN Spor yapan bayanların meme kanseri riskinin % 20–40 kadar azaldığı gösterilmiştir (9,10,11). Spor yapmanın kandaki östrojen miktarını azalttığı gösterilmiştir. Bizim ülkede menopoza giren kadınlar hem kilo alıyorlar hem de zaten az yaptıkları sporu iyice bırakıyorlar. Spor yapın dediğim bayanlar “Ben zaten devamlı hareket ediyorum” diyorlar. Gün içinde mutfakta ayakta durmanız veya solonla oturma odası arasında gidip gelmeniz spor değildir. Eşofmanlarınızı giyinip sokağa çıkın, her gün en az bir saat hızlı tempoda yürümeye çalışın.

4.      GÖĞÜS BÖLGENİZE RÖNTGEN IŞINI ALMAYIN Özellikle genç yaşlarda alınan göğüs röntgenlerinin meme kanserini artırdığı gösterilmiştir (12). İki kere öksürünce hemen akciğer filmi çektirmeyin. Rutin yıllık check-uplarda (hiçbir şikâyetiniz yoksa) akciğer filmi istemediğinizi söyleyin. Akciğer tomografisinden mümkün olduğu kadar uzak durun.

5.      MENAPOZ İÇİN HORMON TEDAVİSİ KULLANMAYIN Yıllardır çok üzerinde durduğum ancak kendi hastalarıma bile kabul ettirmekte zorlandığım bir gerçek: “Menopoz terlemeleri için hormon tedavisi almak meme kanseri riskini % 66 artırır (14). Bu korkunç derecede yüksek bir orandır. Maalesef buna rağmen ülkemizde bazı kadın doğum uzmanları “Merak etmeyin ben sizin memenizi yakından takip ediyorum bir sorun olursa hemen müdahale ederim” diyerek hormon öneriyorlar. Eğitimli bayanlar bile bu masala kanıyorlar. (Milliyet Gazetesi yazarlarından Sn. Meral Tamer de hormon replasman tedavisi altında meme kanseri oldu. Tesadüfen bir televizyon programındaki konuşmasını dinledim maalesef hala neden kanser olduğunun farkında değil.)

6.      DOĞUM KONTROL HAPI KULLANMAYIN Meme kanseri görülme yaşının gittikçe erkene gelmesinin nedenlerinden birisi doğum kontrol hapı kullanımıdır. Kesinlikle doğum kontrol hapı kullanmayın, kızlarınıza kullandırtmayın. (Doğum kontrol hapı kullananlarda riskin kullanmayan kadınlarla eşitlenmesi için on yıl geçmesi gerekiyor.)

7.      ÇOCUKLARINIZ MÜMKÜN OLDUĞUNCA UZUN SÜRE EMZİRİN Uzun emziren kadınlarda meme kanseri riski azalır. Her 12 aylık emzirme dönemi kanser riskini % 4 azaltır (13).

8.      ALKOL KULLANIYORSANIZ MİKTARA DİKKAT EDİN Haftada bir iki kadeh etki etmez ancak düzenli alkol alan bayanlarda (düzenli olarak günde bir bardak şarap içenlerde bile) meme kanseri riski hafifçe artmaktadır. Düzenli olarak her gün iki-beş kadeh alkol alanlarda meme kanseri riski 1.5 misli artmaktadır.  Günlük alıma eklenen her kadeh meme kanseri riskini %10 artırır (15,16).

9.      SİGARAYI BIRAKIN Özellikle 20 yaşından ve ilk doğumdan önce içilen sigaranın meme kanseri riskini artırdığı gösterilmiştir (19). (Sigara içiyorlarsa genç kızlarınızı bu konuda uyarın.)

10.     MÜMKÜN OLDUĞU KADAR AZ İLAÇ KULLANIN Geçen yıl yayınlanan bir çalışma beş yıldan daha uzun süre tansiyon ilacı kullananlarda meme kanseri riskinin arttığını gösterdi (18). Çalışmada tansiyon ilaçlarını içindeki etken maddeye göre ayırmadıkları için hangi ilaç grubunun özellikle meme kanseri yaptığını maalesef bilemiyoruz ancak diüretik ihtiva edenlerin daha riskli olduğunu söyleyebilirim. Eğer tansiyonunuzu az tuzlu, bitkisel ağırlıklı bir diyetle (DASH diyeti), zayıflayarak çözebiliyorsanız ilaç kullanmayın.   Geçen ay yapılan bir açıklamayla ülkemizde de satılan bazı şeker ilaçlarının içinde bulunan Pioglitazon adlı maddenin meme kanseri yaptığını öğrendik. Fransa’da ilaç piyasadan toplatıldı. Şeker ilacı kullanıyorsanız porspektüsde yazan etken maddeyi kontrol edin.

(1)   Boyd, N.F., Stone, J. et al Dietary fat and breast cancer risk revisited: a meta-analysis of the published literature. Br J Cancer 2003; 89; 9; 1672-85.

(2)   Thiebaut, AC., Kipnis, V., Chang, SC.,Dietary fat and post menopausal breast cancer in the National Institutes of Health -AARP Diet and Health Study Cohort. J Natl Cancer Inst 2007. 99:451-62

(3)   Velentzis, L. S., et al.,Lignans and breast cancer risk in pre- and post-menopausal women: meta-analyses of observational studies Br J Cancer 2009. 100(9):1492-8

(4)   Dong, J. Y. and Qin, L. Q..,Soy isoflavones consumption and risk of breast cancer incidence or recurrence: a meta-analysis of prospective studies Breast Cancer Res Treat 2011. 125(2):315-23

(5)   T. Colin Campbell. Thomas M. Campbell II, China Study (Ülkemizde Çin Mucizesi adıyla piyasaya çıkan kitap)

(6)   Reeves, G.K. et al. Cancer incidence and mortality in relation to body mass index in the Million Women Study: cohort study. Bmj 2007;335(7630)1134

(7)   Key, TJ., Appleby, PN., Reeves, GK., et al Body mass index, serum sex hormones, and breast cancer risk in postmenopausal women J Natl Cancer Inst 2003. 95:1218-26

(8)   Deapen, D., Liu, L., Perkins, C., et al Rapidly rising breast cancer incidence rates among Asian-American women International Journal of Cancer 2002. 99:747-50

(9)   Maruti, SS., Willett, WC., Feskanich, D.,et al A prospective study of age-specific physical activity and premenopausal breast cancer J Natl Cancer Inst 2008. 100:728-37

(10)     Lahmann, PH., Friedenreich, C., Schuit, AJ., et alPhysical activity and breast cancer risk: the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2007. 16:36-42

(11)     Howard, RA., Leitzmann, MF., Linet, MS., et alPhysical activity and breast cancer risk among pre an dpostmenopausal women in the US Radiologic Technologists cohort Cancer Causes Control 2008

(12)     John, EM., Phipps, AI., Knight, JA., et alMedical radiation exposure and breast cancer risk: findings from the Breast Cancer Family Registry Int J Cancer 2007. 121:386-94

(13)     Collaborative Group on Hormonal Factors in Breast Cancer Breast cancer and breastfeeding: collaborative reanalysis of individual data from 47 epidemiological studies in 30 countries, including 50302 women with breast cancer and 96973 women without the disease. Lancet 2002; 360; 9328; 187-95.

(14)     Beral, V. Breast cancer and hormone-replacement therapy in the Million Women Study. The Lancet 2003; 362; 9382; 419-427.

(15)     Key, J., Hodgson, S., Omar, RZ.,Meta-analysis of studies of alcohol and breast cancer with consideration of the methodological issues Cancer Causes Control 2006. 17:759-70

(16)     Allen, NE., Beral, V., Casabonne, D., et alModerate alcohol intake and cancer incidence in women J Natl Cancer Inst Feb 4 2009: djn514

(17)     Larsson, S.C. et al.,Diabetes mellitus and risk of breast cancer: a meta-analysis Int J Cancer 2007. 121(4):856-62

(18)     Largent, J. A., et al.,Hypertension, antihypertensive medication use, and breast cancer risk in the California Teachers Study cohort Cancer Causes Control 2010. 21(10):1615-24